Zelfvoorzienend off-grid

Brood

Zelfvoorzienend en duurzaamheid gaat ook over... eten! In mijn cursus Zelfvoorzienend Off-grid is dat echter het enige waar ik weinig over vertel, behalve een korte introductie tot permacultuur; de nadruk ligt meer op álle andere onderwerpen. Toch onderneem ik wel een boel alternatieve experimenten met eten, zoals brood.

Moestuin

Een moestuin is er nog niet van gekomen, behalve pompoenen en courgettes. Dit jaar doen we weer een moestuin poging; hier zie je een kiemtest om te kijken of we oude zaden van vorig jaar nog kunnen gebruiken.

Kiemtest voordat we weer een moestuin poging ondernemen

Brood dus

Ik eet geen brood. Rond 2010 ben ik gestopt met dagelijks brood eten, geïnspireerd door het lezen van de Voedselzandloper en mijn chronische obstipatie. Sindsdien heb ik nauwelijks last van die obstipatie, al heb ik officieel werkelijk nergens een allergie voor (dus ook niet voor gluten). Behalve brood eet ik ook geen aardappelen rijst of pasta. Koolhydraat-arm dus.

Wat eet ik dan wel? Gek genoeg kan ik al deze koolhydraatrijke gerechten gewoon weglaten, zonder extra honger gevoel - in tegendeel: ik heb nooit meer honger. Uiteraard zitten er ook koolhydraten in de groenten die ik eet. Flauw vallen of een energiedip door te weinig eten is er voor mij nooit bij: ik kan één tot twee dagen bijna niets eten, en dus geen acute honger hebben.

In plaats van aardappelen rijst of pasta eet ik geen vervangers en wel extra groenten (ipv 1 eten wij 2 of 3 hoofdgroenten bij warm eten). Als ik wel een koolhydraat product eet, dan is dat bij hoge uitzondering zoete aardappel of pastinaak.

Potjes met noten en toevoegingen in onze keuken

In de ochtend eet ik vier stuks fruit, een hand vol noten en twee eieren - hier haal ik bijna alle benodigde vitaminen en mineralen al uit. Lunchen doe ik meestal niet of heel weinig. Dit heb ik nooit echt gedaan, behalve toen ik nog een kind was (omdat het "moest"). Als ik wel lunch, dan eet ik alleen het beleg, of zelfgemaakte repen of hummus. Tijdens festivals of op visite word ik nog wel eens raar aangekeken als ik beleg eet als lunch. Vanuit mijn opvoeding is het "not done" om een plakje kaas los op te eten, of om een pot met hummus leeg te lepelen.

Ovenloze lunch-repen

Een reep vlak voor het opeten... en op de achtergrond ons standaard dagelijks ontbijt

Gezonde repen kun je op 101 manieren maken. Ik ben lui en kies kies meestal de makkelijkste en een duurzaamste manier, in dit geval zijn dat dus repen die je zonder oven kunt maken. Dat scheelt energie voor de oven - bovendien heb ik ook geen oven meer in huis.

Je kunt ovenloos repen maken op basis van dadels; dat is mij wat te zoet en bovendien een dure hobbie. Ik maak dus repen op basis van één banaan en een handvol met de hand geplette noten (hazelnoten amandel walnoten) die we toch al in voorraad hebben voor in ons dagelijks fruitontbijt. Soms gaan er ook zonnebloempitten bij. Dit geheel meng en prak ik goed samen in een ovenvorm, en na een dag drogen op de keukentafel, zijn het onwijs lekkere voedzame repen geworden. Ideaal om mee te nemen naar werk of wandeling.

Duurzame hummus

Heel 2018 heb ik bijna dagelijks één plastic bakje hummus gegeten. Heerlijk! Totdat ik er achter kwam dat er 30% olie aan wordt toegevoegd, terwijl er traditioneel géén extra olie in hummus zit. Toen wist ik ook meteen waarom ik in 2018 zo ben aangekomen. Om af te komen van al die plastic bakjes en ál die olie, ben ik zelf hummus gaan maken. Hieronder zie je een bord vol varianten, met allerlei noten zaden kokos enzovoort. Uiteindelijk smaakte de variant zónder tahin (dus alleen kikkererwten en kruiden) en zonder toevoegingen het lekkerste, dus die heb ik vaak gemaakt.

Diverse hummus varianten

En ik ben nog een stap verder gegaan. Waarom eten we eigenlijk een gerecht op basis van kikkererwten? Kikkererwten komen helemaal niet uit Nederland, niet eens uit de EU! Dus om voedselkilometers te besparen, vergeleek ik kikkererwten met Nederlandse peulvruchten, zoals spliterwten sperziebonen, tuinerwten, dop-erwten en jonge capucijners.

Wat blijkt: de voedingswaarde is vergelijkbaar. Sperziebonen hebben zelfs een beetje vitamine A en C die kikkererwten helemaal niet hebben - maar deze verschillen zijn echt minimaal, dus als je een beetje gevarieerd eet kun je stellen: de voedingswaarde is ongeveer hetzelfde. Geen enkel voordeel voor kikkererwten dus.

Er zijn genoeg alternatieven voor kikkererwten zelfs. Door het extra milieu-impact van ingevroren producten, kies ik sowieso niet voor ingevroren tuinerwten (om precies te zijn bewaar ik níets ingevroren). Helaas heeft glas een groter milieu-impact dan een plastic zakje (glas hersmelten kost veel energie). Toch zijn producten uit glas eenvoudiger dan gedroogde (spliterwten of kikkererwten), want je hoeft het niet een dag te weken en daarna urenlang te koken. Alle producten in glas zijn namelijk al gekookt.

In de praktijk kies ik voor: linzen, en anders voor jonge capucijners of dop-erwten of kikker-erwten of andere bonen uit glas. Deze zijn vééél smaakvoller dan saaie kikkererwten, en je hoeft ook geen staafmixer meer te gebruiken (en te reinigen) want je kunt deze met een vork prima prakken. Wegens het dagenlange gedoe met weken en koken ben ik gestopt met ingedroogde spliterwten en kikkererwten, die ik wel zéér zéér smaakvol vindt (ook bij kikkererwten is de staafmixer te vermijden door ze net effe ietwat langer kapot te koken).

Spliterwten hummus

Met dit recept kun je perfect broodbeleg maken, die je ook een dag buiten de koelkast mee kunt nemen (bijvoorbeeld als je heel de dag gaat wandelen). Ook op te eten zonder brood, dat is tenminste wat wij doen;)
• linzen/dop-erwten/jonge capucijners/kikker-erwten/kidneybonen/bruine bonen/ witte bonen uit glas, of kortgesneden zevenblad-stengels
• een scheut sojasaus (zoute, zoals Kikkoman of Yellow Black Soy No. 1)
• een scheut koolzaadolie (bij voorkeur déze olie ivm omega 3 verhouding, en anders andere vloeibare olie)
• bij kikkererwten: een flinke scheut water (of de vloeistof uit een pot augurken)
• eventueel: kruiden die jij doorgaans lekker vindt zoals kerrie, knoflookpoeder!, paprikapoeder, gara masala, komijn, gemalen Japanse peperbes, gemberpoeder, ras el hanout.
• eventueel: tomaat (bij kidneybonen), paprika (bij linzen/kidneybonen), zwarte pitloze olijven (bij kikkererwten/kidneybonen), wortel!, augurk , venkel!, half klein uitje en rozijnen! (kikkererwten), augurk! (kidneybonen), enz...

Bereiding: gooi alles bij elkaar, en dan de staafmixer erin (of prakken als het lukt), mengen, en dan: proeven maar.

Als het te droog is, voeg wat water toe (niet olie!), mengen, en proef opnieuw. Voeg pas ten tweede olie toe.
Als het niet smaakvol genoeg is, voeg wat sojasaus als zout toe, en als je wil kun je ook extra kruiden of een stuk groente toevoegen. Ik voeg niet meer verse knoflook toe, want knoflook dat ergens in zit, wordt dagelijks steeds 2 keer sterker (ik heb je gewaarschuwd)...knoflookpoeder kan wel. Na drie minuten proeven en mengen, heb je een lekkerder betaalbaarder gezonder goedje dan de humus uit de supermarkt. En je kan eindeloos variëren. Ik garandeer je dat je binnen een week een paar varianten gevonden hebt die je vaker gaat maken.

Een variant die ik laatstelijk maakte: een pot kikkererwten, een pot linzen, 1 tomaat, een halve rode paprika, en vervolgens de basis (zoute sojasaus, koolzaadolie, scheutje water). Superrr lekkerr! Ik doe er soms een grote scheut kerrie en peterselie bij, want dat past goed bij de tomaat. Aanrader!

Nog een variant die ik lekker vindt: een pot kidney bonen, een halve rode paprika, en een halve pot zwarte pitloze olijven en vervolgens de basis. Mix alleen de paprika volledig kapot en de rest maar half zodat je af en toe een verdwaalde kidney boon of olijf proeft. Hmmm!

Nog een variant: kidney bonen, tomaat, knoflookpoeder, wortel. O my god, in een paar minuten een stukje hemel op tafel.

Ajvar

Het is even geleden dat ik Ajvar maakte, volgens mij was dat toen ik nog in de buurt van een Turks winkeltje woonde. Daar kon ik soms voor een habbekrats een partij paprika`s kopen die nog net OK waren. Ajvar is niets meer dan enkele paprika`s en een aubergine met azijn en knoflook flink gemalen. Heerlijk! In principe kun je van elke rauw eetbare groente een prutje maken, zoals wortels. Eet smakelijk!

Zelfgemaakte hummus en Ajvar.

Kijk ook eens bij onze cursus Zelfvoorzienend Off-grid.